HİPOTİROİDİ
HİPOTİROİDİ NEDİR?
Hipotiroidi tiroidin az çalışması anlamına gelmektedir. Tiroid tembelliği şeklinde de isimlendirilebilir. Bu tabirlerle tiroid hormonlarının kanda yetersiz düzeyde bulunduğu kast edilmektedir.
Vücudumuzda tiroid bezinden T4 ve T3 denilen ve yüksek derecede iyot içeren hormonlar salınmaktadır. Bu hormonlar tiroid bezinden kana salınarak saç telimizden, cilt hücrelerine; kalp hücresinden sindirim sistemine kadar tüm vücuttaki hücrelere etki gösterirler. Vücudumuzda tiroid hormonları yetersiz seviyede bulunduğu zaman bu hücrelerin metabolizması yavaşlar. Bunun sonucunda da birçok farklı sistemde işlev bozukluğu gelişir. Tiroid hormonlarının kanda azalması örneğin kalpte yavaş atıma sebep olurken, bağırsaklarda kabızlığa, beyinde düşüncede yavaşlamalara, ciltte ise saç dökülmesi ve kuruluğa sebep olur.
Tiroid yetmezliğinin vücuttaki ilk belirtisi hipofizden salınan TSH hormonunun yükselmesidir. Beynimizdeki hipotalamus ve hipofiz bölgeleri her daim tiroid salınan hormon düzeylerinin yeterli olup olmadığını kontrol eder. Beynimiz tiroid hormon düzeyinin yetersiz olduğunu algılarsa buna hipofiz bezimizden TSH hormonunu yükselterek cevap verir. Hipofizden salınan TSH hormonu tiroid bezine giderek hem tiroid hormon üretimini arttırır hem de bezi büyütür. Fakat eğer bezde yeterli üretim gerçekleşemezse TSH bu görevinde başarılı olamaz. Sonuç olarak tiroid yetmezliği (Hipotiroidi) ve tiroid bezi büyümesi (Guatr) gelişir.
HİPOTİROİDİ SEBEPLERİ
Hipotiroidi esas olarak tiroid bezi yetmezliğine bağlı olarak gelişir. Nadiren hipofiz bezinden TSH eksikliğine bağlı olarak da görülebilir.
Hipotiroidinin en sık sebebi hashimoto hastalığıdır (Ek bilgi için bakınız Hashimoto Hastalığı). Bunun dışında tiroid ameliyatları ile bezin çıkartılması, atom tedavisi uygulanmış olması, yetersiz veya aşırı miktarda iyot alımı, çeşitli ilaç kullanımları, emzirme dönemi ve bazı tiroid iltihaplanmaları hipotiroidinin diğer sebeplerini oluşturur.
HİPOTİROİDİ BELİRTİLERİ
Tiroid hormonlarının tüm vücut üzerinde etkileri olduğu için tiroid yetmezliği de birçok şikâyete sebep olabilir. Bu belirtiler kişiden kişiye göre belirgin farklılık gösterebilir. Ağır tiroid yetmezliği olan birinde hafif belirtiler görülebilir veya hafif tiroid hormon eksikliği ciddi belirtilere sebep olabilir.
Hipotiroidinin en yaygın sebep olduğu şikayetler halsizlik, yorgunluk, kabızlık, konsantrasyon güçlüğü, unutkanlık, soğukta kolay üşüme, kilo alma ve kilo verememedir. Ek olarak cilt kuruluğu, göz etrafında şişlik, kolesterol yüksekliği, ses kısıklığı, cinsel isteksizlik, kadınlarda adet düzensizliği ve kısırlık sık karşılaşılan şikayetlerdir. Tiroid yetmezliği durumunda bu şikayetlerin biri veya birkaçı olabilir, tamamının olması gerekmez. Diğer taraftan bu şikayetlerin olması mutlak tiroid hastalığını göstermeyip, diğer sistemik hastalıklara bağlı olabilir.
HİPOTİROİDİ TANISI NASIL KONULUR?
Yukarıdaki belirtilere sahip kişilerin tiroid hormonlarının kontrolü için endokrinoloji uzmanına başvurması önemlidir. Hipotiroidi tanısı için TSH ve tiroid hormon düzeylerine bakılır. İlk defa tanı koyuluyorsa TSH’ın güvenilir bir laboratuvar tarafından ölçülmesi hataların önüne geçmek için şarttır. Hipotiroidinin sebebi net değilse doktorunuz ek olarak tiroid antikor düzeylerini ve tiroid ultrasonografisini isteyebilir.
HİPOTİROİDİ TEDAVİSİ
Hipotiroidinin tedavisi tiroid bezinin üretemediği tiroid hormonun yerine konmasıdır. Bununla beraber TSH yüksekliği olan her hastaya ilaç başlanmayabilir. İlaç başlanmadan önce TSH ölçümünde yapılan sık laboratuvar hatalarına, hastanın kullandığı diğer ilaçlara, hastanın eşlik eden hastalıklarına dikkat edilmelidir. Bununla beraber TSH değerlendirilirken gebe ve yaşlılardaki TSH referans aralıkları da farklıdır. Bu yüzden her hastaya tedavi bireyselleştirilmelidir.
Tiroid hormon tedavisine başlarken tedavi öncesinde bir TSH aralığı hedeflenir. Belirlenen bu hedef, ilacın dozu arttırılıp azaltılarak elde edilmeye çalışılır. Bu noktada ilaç doz ayarı önem taşır. Çünkü ilacın az gelmesi Hipotiroidi şikayetlerinin devam etmesine sebep olurken, ilacın fazla gelmesi ise çarpıntı, ellerde titreme, aşırı terleme, kilo kaybı, kemik erimesi vb. ile karakterli bir nevi zehirli guatr bulgularının ortaya çıkmasına sebep olur.
Tiroid ilaçlarının dozu takipte farklılıklar gösterebilir. Örneğin hasta kilo aldıkça doz ihtiyacı artabilir veya tiroid bezi yetersizliği ilerlerse ilaç dozu yetersiz gelebilir. Diğer taraftan bazı tiroidin geçici iltihaplanmalarında başlanan tiroid ilaçları tiroid bezi iyileştiği zaman fazla gelmeye başlayabilir. Bu sebeplerle tiroid ilacı kullanan hastalar tiroid ilacının dozunun ölçümü için belirli aralıklarla izlenmelidir.
