Hipertiroidi, tiroid bezinin normalden fazla tiroid hormonu (T3 ve T4) salgılaması sonucu ortaya çıkan bir endokrin hastalıktır. Tiroid bezleri boynun alt, ön kısmında yer alır ve vücudun enerji metabolizmasını yöneten hormonları salgılayarak bütün sistemleri etkiler. Tiroid hormonlarının aşırı salgılanması durumunda vücudun metabolizması hızlanır, bu da pek çok sistemi etkileyen bir dizi belirtiye yol açar. İşte bu durum, hipertiroidi olarak adlandırılır.
Hipertiroidi Belirtileri Nelerdir?
Hipertiroidi belirtileri genellikle vücuttaki metabolizma hızının artmasına bağlı olarak gelişir. En sık karşılaşılan belirtiler şunlardır:
- İstem dışı kilo kaybı
- Aşırı terleme ve sıcağa tahammüsüzlük
- Kalp çarpıntısı (taşikardi)
- Sinirlilik, huzursuzluk, uykusuzluk
- Kas zayıflığı ve yorgunluk
- Ellerde titreme
- Hızlı bağırsak hareketleri
- Düzensiz ya da seyrek adet görme
- Saç dökülmesi
- Gözlerde büyüklük, şişlik ya da çıkıklık (Graves hastalığında)
Hipertiroidi Neden Olur?
Hipertiroidinin ortaya çıkmasına neden olan başlıca durumlar şunlardır:
1. Graves Hastalığı
Hipertiroidinin en yaygın nedenlerinden biridir. Bağışıklık sistemi tiroid bezine karşı antikor geliştirerek bezin aşırı hormon salgılamasına neden olur. Bu durum otoimmün bir bozukluktur.
2. Toksik Nodüler (Toksik Nodüler Guatr)
Tiroid bezinde bulunan nodüller bazen bağımsız olarak fazla hormon salgılayabilir. Birden fazla aktif nodül varsa buna multinodüler toksik guatr denir.
3. Tiroidit (Tiroid İltihabı)
Tiroid bezinin iltihaplanması sonucu geçici hipertiroidi gelişebilir. Bu durum genellikle tiroid dokusunun zarar görüp içindeki hormonun kana salınmasıyla ortaya çıkar.
4. Aşırı Tiroid Hormonu Alımı
Tiroid hormon tedavisi gören hastalarda fazla doz alımına bağlı olarak hipertiroidi gelişebilir.
5. Gebelik ve hCG Hormonuna Bağlı Hipertiroidi
Özellikle gebeliğin ilk döneminde beta-hCG hormonunun fazlalığı tiroid hormon düzeylerini etkileyebilir.
6. Hipofiz Adenomu
Hipofiz bezinden kaynaklı nadir bir neden olup, TSH seviyesinin artmasına ve dolaylı olarak tiroid bezinin aşırı hormon salgılamasına neden olur.
Hipertiroidi Tanısı Nasıl Konur?
Tanıda en önemli basamak, belirtilerin dikkatli değerlendirilmesidir. Ardından yapılan testler ve görüntüleme yöntemleriyle kesin tanı konur.
Kan Testleri:
- TSH: Düşüktür
- Serbest T3 ve T4: Yüksektir
- Anti-TPO, Anti-Tg, TSI: Otoimmün hastalıklarda kullanılır
Tiroid Ultrasonografisi:
Tiroid bezinin yapısal olarak değerlendirilmesini sağlar. Nodül, kist veya büyümeler saptanabilir.
Tiroid Sintigrafisi:
Radyoaktif iyot veya teknisyum kullanılarak tiroid dokusunun hormon üretme kapasitesi görülür. Graves hastalığı ve nodüller ayırt edilebilir.
Hipertiroidi Tedavi Seçenekleri
Tedavi seçenekleri, hastalığın nedenine, hastanın yaşına, mevcut belirtilerine ve genel sağlık durumuna göre bireyselleştirilir.
1. Antitiroid İlaç Tedavisi
Tiroid hormonlarının sentezini baskılayan ilaçlar (metimazol, propiltiyourasil) kullanılır. Hafif ve orta dereceli hipertiroidide tercih edilir.
2. Beta Blokerler
Kalp hızını ve titremeleri azaltmak için kullanılır. Direkt tiroid hormon seviyesini düşürmez ancak semptomatik rahatlama sağlar.
3. Radyoaktif İyot Tedavisi
Radyoaktif iyot kullanılarak tiroid dokusu hedef alınır ve hormon üretimi baskılanır. Kalıcı hipotiroidiye neden olabilir, ancak tek dozla tedavi sağlanabilir.
4. Cerrahi Tedavi
Tiroid bezinin bir kısmı veya tamamı çıkarılır. Büyük nodül, guatr veya tiroid kanseri şüphelerinde uygulanır. Cerrahi sonrası hipotiroidi gelişebilir.
5. Tiroid Nodül Tedavisi
Hormon üreten tiroid nodüllerinde kanser ihtimali çok düşüktür. Aşırı hormon üreten nodüllerde Radyoaktif iyot tedavisi, cerrahi ve ablasyon tedavisi uygulanabilir.
Hipertiroidi Hastası Ne Yapmalı?
- Düzenli Doktor Kontrolleri: Hormonal dengelerin yakından izlenmesi çok önemlidir.
- Düzenli İlaç Kullanımı: Reçete edilen ilaçlar düzenli kullanılmalıdır.
- Dengeli Beslenme: Aşırı iyotlu gıdalardan uzak durulmalı, antioksidan ve protein ağırlıklı beslenme tercih edilmelidir.
- Stres Yönetimi: Bağışıklık sisteminin etkilenmemesi için stres azaltılmalıdır.
- Sigara ve Alkol Kullanımından Kaçınmak: Tiroid hastalıklarını tetikleyebilir.
Hipertiroidi Tedavisinde Sık Sorulan Sorular
Hipertiroidi kalıcı mıdır? Graves hastalığı gibi durumlarda tedavi uzun sürebilir. Radyoaktif iyot veya cerrahi tedavi kalıcı hipotiroidiye neden olabilir.
Hipertiroidi hamilelikte zararlı mıdır? Tedavi edilmezse erken doğum, düşük gibi riskler olabilir. Hamilelikte tedavi uzman kontrolünde yürütülmelidir.
Hipertiroidi kilo kaybına neden olur mu? Evet. Artan metabolizma hızına bağlı olarak i olarak i\u015tah iyi olsa bile kilo kaybı olabilir.
Tiroid bezi tamamen alınırsa ne olur? Hasta tiroid hormonu üretemeyeceği için ömür boyu hormon replasman tedavisi alır.
Sonuç
Hipertiroidi, tiroid bezinin fazla çalışması sonucu vücudun dengesini bozan, ancak erken tanı ve doğru tedaviyle kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Belirtiler sürekli devam ediyor veya şiddetleniyorsa bir endokrinoloji uzmanına başvurmak şarttır.
Prof. Dr. Mahmut Muzaffer İlhan olarak hipertiroidi ve tiroid hastalıklarının tanısı ve tedavisinde bilimsel, bireyselleştirilmiş ve hasta odaklı yaklaşımlar sunuyoruz. Tiroid sağlığınız için düzenli kontrolünüzü ihmal etmeyin. Erken tanı hayat kurtarır.
