Tiroid kanseri, tiroid bezinde yer alan hücrelerin anormal şekilde büyüyerek kontrolsüz çoğalmasıyla ortaya çıkan bir kanser türüdür. Boynun alt kısmında yer alan, kelebek şeklinde bir yapıya sahip olan tiroid bezi; vücudun metabolizma hızını, enerji dengesini, vücut sıcaklığını ve kalp atışlarını düzenleyen hormonları salgılamakla görevlidir. Tiroid kanseri, özellikle erken evrede teşhis edildiğinde tedavi başarısı en yüksek kanser türlerinden biridir.
Prof. Dr. Mahmut Muzaffer İlhan olarak, bu yazımızda tiroid kanseri hakkında merak edilen tüm detayları; belirtiler, nedenler, evreler, tanı yöntemleri ve tedavi seçenekleri ile birlikte bilimsel bir yaklaşımla sunuyoruz.
Tiroid Kanseri Nedir?
Tiroid kanseri, tiroid bezindeki normal hücrelerin DNA yapısının bozulmasıyla birlikte kansere dönüşmesidir. Bu değişim sonucunda hücreler kontrolsüz şekilde çoğalır, tümör oluşturur ve çevre dokulara ya da uzak organlara yayılabilir. Tiroid kanseri, genellikle boyunda fark edilen bir şişlik veya yumru ile kendini belli eder ancak bazı durumlarda sessiz ilerleyebilir.
Tiroid Kanseri Neden Olur?
Tiroid kanseri gelişiminde çeşitli genetik ve çevresel faktörler rol oynar. En sık rastlanan nedenler şunlardır:
- Genetik yatkınlık: Ailede tiroid kanseri öyküsü olan bireylerde risk artar.
- Cinsiyet: Kadınlarda tiroid kanseri riski erkeklere göre daha yüksektir.
- Yüksek radyasyona maruz kalmak: Özellikle çocukluk döneminde alınan radyasyon tiroid hücrelerinde mutasyona neden olabilir.
- İyot eksikliği: Tiroid hormonlarının üretimi için gerekli olan iyotun eksikliği, hücre yapısını bozarak kansere zemin hazırlayabilir.
- Obezite: Hormon dengesizliği oluşturarak tiroid hücrelerinin kontrolsüz büyümesine neden olabilir.
Tiroid Kanseri Belirtileri Nelerdir?
Tiroid kanseri belirtileri kişiden kişiye değişebilir. Erken evrelerde hiçbir belirti olmayabilirken, bazı kişilerde aşağıdaki belirtiler gözlemlenebilir:
- Boyunda yumru ya da şişlik
- Ses kısıklığı
- Yutma güçlüğü
- Nefes alma zorluğu
- Boyun ve boğaz ağrısı
- Kalıcı öksürük
- Halsizlik ve yorgunluk
Bu belirtiler başka tiroid hastalıklarında da görülebilir. Bu nedenle kesin tanı için görüntüleme ve biyopsi yöntemlerine başvurulması gerekir.
Tiroid Kanseri Çeşitleri
Tiroid kanseri, histopatolojik yapılarına göre farklı türlere ayrılır:
- Papiller Tiroid Kanseri: En sık görülen türdür. Yavaş seyirlidir, lenf düğümlerine yayılabilir ama tedaviye iyi yanıt verir.
- Foliküler Tiroid Kanseri: Daha az yaygın olan bu tür, kan yoluyla uzak organlara (özellikle akciğer ve kemik) yayılabilir.
- Medüller Tiroid Kanseri: Kalıtsal geçiş gösterebilir. Aile öyküsü önemlidir. Diğer organlara yayılma potansiyeli vardır.
- Anaplastik Tiroid Kanseri: Nadir görülür ancak agresif ve hızlı yayılım gösterir. Tedavisi zor olabilir.
Tiroid Kanseri Evreleri
Tiroid kanseri evrelendirmesi, tümörün boyutuna, lenf düğümlerine yayılma durumuna ve uzak organ metastazına göre yapılır.
- Evre 1: Tümör 2 cm’den küçük ve sınırlı.
- Evre 2: Tümör 2–4 cm arası, tiroid bezine sınırlı.
- Evre 3: Tümör lenf düğümlerine yayılmış olabilir.
- Evre 4: Uzak organlara (akciğer, kemik) yayılım mevcuttur.
Erken evrede tanı konan vakalarda tedavi başarısı oldukça yüksektir.
Tiroid Kanseri Nasıl Teşhis Edilir?
Tanı süreci, hastanın şikayetleri ve fiziksel muayeneyle başlar. Ardından şu yöntemlerle tanı kesinleştirilir:
- Tiroid ultrasonografisi: Nodülün boyutu, yapısı ve sertliği hakkında bilgi verir.
- İnce iğne aspirasyon biyopsisi (İİAB): Ultrason eşliğinde yapılan bu işlem, tiroid nodülünden alınan örnekle hücrelerin incelenmesini sağlar. Altın standart tanı yöntemidir.
- Kan testleri: TSH, T3, T4 ve tiroglobulin düzeylerine bakılır.
- Nükleer tıp taramaları: Radyoaktif madde ile tiroid dokusu görüntülenebilir.
Tiroid Kanseri Tedavisi Nasıl Yapılır?
Tiroid kanseri tedavisinde yaklaşım, kanserin türü, evresi, hastanın yaşı ve genel sağlık durumu dikkate alınarak belirlenir.
Cerrahi Müdahale
Tedavinin ilk adımı genellikle tiroid bezinin tamamının (total tiroidektomi) veya bir kısmının (lobektomi) alınmasıdır. Cerrahi sonrası lenf düğümleri de alınabilir.
Radyoaktif İyot Tedavisi (RAI)
Cerrahiden sonra kalan tiroid dokusu ya da varsa mikroskobik kanser hücrelerinin yok edilmesi amacıyla uygulanır. Radyasyon içerdiği için tedavi süresince hasta izolasyona alınır.
Hormon Replasman Tedavisi
Tiroid bezi alındıktan sonra hastanın ömür boyu tiroid hormonu (levotiroksin) kullanması gerekir. Bu tedavi hem tiroid hormon eksikliğini giderir hem de kanserin nüksetmesini önler.
Radyoterapi ve Kemoterapi
İleri evre anaplastik tiroid kanseri veya medüller tiroid kanserinde uygulanabilir. Diğer tedavilerle birlikte kombine olarak kullanılır.
Tiroid Kanserinden Korunma Yolları
Her kanser türünde olduğu gibi tiroid kanserinden de korunmanın bazı yolları vardır:
- Çocukluk çağında gereksiz radyasyon maruziyetinden kaçınılmalı
- Aile öyküsü varsa erken yaşta taramalar yapılmalı
- Sağlıklı, iyot açısından dengeli beslenilmeli
- Vücut ağırlığı ideal aralıkta tutulmalı
- Boyun bölgesinde fark edilen her yumru için uzman hekime başvurulmalı
Tiroid Kanseri Takibi
Tedavi sonrası hastaların düzenli aralıklarla kontrolleri yapılmalıdır. Bu kontrollerde:
- Tiroglobulin seviyesi ölçülür
- Tiroid hormonları düzenli takip edilir
- Boyun ultrasonu ile yeniden oluşumlar gözlemlenir
- Gerektiğinde tüm vücut taramaları yapılır
Tiroid Kanseri Hakkında Sık Sorulan Sorular
Tiroid kanseri ölümcül müdür? Erken tanı ve uygun tedavi ile tiroid kanseri genellikle tamamen iyileşebilir. Ölüm riski en düşük kanser türlerinden biridir.
Tiroid kanseri kadınlarda daha mı sık görülür? Evet. Kadınlarda tiroid kanseri görülme oranı erkeklerden yaklaşık 3-4 kat fazladır.
Tiroid kanseri nasıl başlar? Genellikle tiroid nodülü ile başlar. Nodülün kötü huylu olması durumunda kanser tanısı konur.
Tiroid kanseri vücuda yayılır mı? Foliküler ve anaplastik türler akciğer, kemik gibi organlara yayılabilir. Papiller türde genellikle lenf düğümleri etkilenir.
Ameliyat sonrası tekrar eder mi? Tedaviye uygunluk ve takiplerle tekrar riski en aza indirilebilir. Ancak nüks riski bazı vakalarda mevcuttur.
Radyoaktif iyot tedavisinin yan etkisi var mıdır? Geçici tat kaybı, boyun ağrısı, tükürük bezi şişmesi gibi hafif yan etkiler olabilir. Radyasyon nedeniyle bir süre izole yaşamak gerekir.
Tiroid kanseri beslenme şekli nasıl olmalı? Radyoaktif iyot tedavisi öncesi iyottan fakir diyet önerilir. Tedavi sonrası dengeli ve sağlıklı beslenme esas alınmalıdır.
Tiroid kanseri kimlerde daha sık görülür? Kadınlar, iyot eksikliği olan bireyler, genetik yatkınlığı bulunanlar ve çocuklukta radyasyon maruziyeti yaşamış olanlar risk altındadır.
Sonuç
Tiroid kanseri, erken tanı ve doğru tedavi ile yüksek oranda kontrol altına alınabilen, tedavi başarısı oldukça yüksek bir kanser türüdür. Boyun bölgesindeki şişlik, ses kısıklığı ve yutma zorluğu gibi belirtiler hafife alınmamalı, zaman kaybetmeden bir endokrinoloji uzmanına başvurulmalıdır.
Prof. Dr. Mahmut Muzaffer İlhan olarak, tiroid kanseri tanı ve tedavisinde uzman kadromuzla hizmet vermekteyiz. Sağlıklı bir yaşam için tiroid sağlığınızı ihmal etmeyin. Unutmayın, erken tanı hayat kurtarır.
