Diyabet Tedavisi Nedir? Diyabet (Şeker Hastalığı) Nasıl Tedavi Edilir?

Diyabet tedavisi, pankreasın yetersiz insülin üretmesi veya vücudun mevcut insülini etkili şekilde kullanamaması nedeniyle yükselen kan şekeri seviyelerini kontrol altına alma sürecidir. Bu tedavi süreci, hastalığın komplikasyonlarını önlemek ve bireyin yaşam kalitesini artırmak amacıyla planlanır. Diyabet yönetimi; medikal tedavi, beslenme düzenlemesi, fiziksel aktivite ve yaşam tarzı değişikliklerini içerir.

Diyabet (Şeker Hastalığı) Tedavisi Nedir?

Diyabet (Diabetes Mellitus), kan şekerinin normal sınırların üzerine çıkmasına neden olan kronik bir metabolik bozukluktur. Tedavi süreci hastalığın türüne göre değişmekle birlikte genel olarak; insülin enjeksiyonları, oral antidiyabetik ilaçlar, sağlıklı beslenme alışkanlıkları, egzersiz ve düzenli sağlık kontrollerini kapsar.

Tip 1 diyabet hastalarında, insülin üretimi neredeyse tamamen durduğu için dışarıdan insülin uygulaması zorunludur. Tip 2 diyabet ise yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaçlarla kontrol altına alınabilir; ancak bazı durumlarda insülin desteği de gerekebilir.

Diyabet (Şeker Hastalığı) Nedir?

Diyabet, vücudun temel enerji kaynağı olan glikozun hücre içine girmesi için gerekli olan insülin hormonunun eksikliği ya da etkisizliği nedeniyle ortaya çıkar. İnsülinin yetersizliği sonucu glikoz kanda birikir ve hiperglisemi (yüksek kan şekeri) gelişir.

Bu durum uzun vadede; kalp-damar hastalıkları, böbrek yetmezliği, görme kaybı, sinir hasarı gibi ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Diyabet, dünya genelinde ve ülkemizde giderek artan yaygınlık göstermektedir.

Diyabet Türleri Nelerdir?

Dört temel diyabet türü bulunmaktadır:

• Tip 1 Diyabet: Genellikle çocukluk veya genç yaşta başlar. Bağışıklık sistemi pankreastaki insülin üreten hücreleri yok eder.
• Tip 2 Diyabet: Erişkinlerde daha sık görülür. Vücut, insüline karşı direnç geliştirir veya yeterli miktarda üretmez.
• Gestasyonel Diyabet: Hamilelik döneminde ortaya çıkar ve genellikle doğumdan sonra düzelir.
• Diğer Özel Tipler: Genetik bozukluklara veya pankreas hastalıklarına bağlı diyabet türlerini kapsar.

Tip 1 Diyabet Nedir?

Tip 1 diyabet, bağışıklık sisteminin pankreastaki beta hücrelerini tahrip etmesi sonucu gelişir. Bu durum, vücudun yeterli insülin üretememesine ve kan şekeri seviyesinin tehlikeli düzeylere ulaşmasına neden olur. Genellikle çocukluk çağında başlar ve yaşam boyu insülin tedavisi gerektirir.

Diyabetik ketoasidoz (DKA), Tip 1 diyabetin en ciddi komplikasyonlarından biridir. Bu tablo, vücudun enerji ihtiyacını karşılamak için yağları yakması ve keton adı verilen asidik maddelerin kana karışmasıyla oluşur.

Tip 2 Diyabet Nedir?

Tip 2 diyabet, insülin direnci sonucu gelişir. Pankreas insülin üretse bile, vücut bu hormonu etkili bir şekilde kullanamaz. Aşırı kilo, fiziksel aktivite eksikliği, genetik yatkınlık ve yaş ilerledikçe Tip 2 diyabet riski artar. Hastalık sinsi ilerleyebilir ve uzun süre fark edilmeyebilir.

Belirtiler genellikle şunlardır:

• Aşırı susama
• Sık idrara çıkma
• Yorgunluk
• Görme problemleri
• Ciltte geç iyileşen yaralar

Tip 1 ve Tip 2 Diyabet Arasındaki Farklar

Gestasyonel Diyabet Nedir?

Hamileliğin ilerleyen dönemlerinde, hormonların insülinin etkisini azaltması sonucu gelişir. Genellikle doğumdan sonra düzelir ancak annenin ilerleyen yaşlarda Tip 2 diyabet geliştirme riski artar. Aile öyküsü, fazla kilo ve ileri yaş, risk faktörlerini oluşturur.

Kimler Risk Altındadır?

• Ailede diyabet öyküsü olanlar
• Aşırı kilolu bireyler
• Hareketsiz yaşam sürenler
• 45 yaş ve üzerindeki bireyler
• Polikistik Over Sendromu olan kadınlar
• Hamilelikte şeker hastalığı geçmişi olanlar

Diyabet Tanısı Nasıl Konur?

Diyabet tanısı, aşağıdaki testler yardımıyla konulur:

1. Açlık Kan Şekeri (AKŞ): 126 mg/dl ve üzeri diyabet göstergesidir.
2. Oral Glukoz Tolerans Testi (OGTT): 2. saat kan şekeri ≥ 200 mg/dl ise diyabet tanısı konur.
3. HbA1c Testi: Son 3 aydaki ortalama kan şekeri düzeyini yansıtır. %6,5 ve üzeri değerde diyabet tanısı düşünülür.

Diyabet Tedavisi Nasıl Yapılır?

Diyabetin kesin bir tedavisi olmamakla birlikte, kan şekeri düzeyini normal aralıkta tutarak komplikasyonlar önlenebilir. Temel tedavi yöntemleri:

• İlaç Tedavisi: Tip 2 diyabette oral antidiyabetikler, Tip 1’de insülin enjeksiyonları kullanılır.
• Beslenme Planı: Karbonhidrat kontrolü, posalı besinler, sağlıklı yağ ve protein kaynakları tercih edilmelidir.
• Egzersiz: Düzenli fiziksel aktivite, insülin duyarlılığını artırır.
• Eğitim ve İzlem: Hasta eğitimi, kan şekeri ölçümü ve düzenli kontroller tedavinin başarısı için kritiktir.

Diyabetin Yol Açabileceği Hastalıklar

Kontrolsüz diyabet, aşağıdaki ciddi hastalıklara yol açabilir:

• Kalp-damar hastalıkları
• Böbrek yetmezliği (diyabetik nefropati)
• Görme kaybı (diyabetik retinopati)
• Sinir hasarı (diyabetik nöropati)
• Diyabetik ayak yaraları

Bu komplikasyonların önlenmesi için, disiplinli bir tedavi süreci ve doktor takibi gereklidir.

Diyabette Beslenme Nasıl Olmalıdır?

• Karbonhidratlar: Tam tahıllar, baklagiller gibi kompleks karbonhidratlar tercih edilmelidir.
• Sebzeler: Lif oranı yüksek, az tuzlu, haşlanmış veya ızgarada pişirilmiş sebzeler önerilir.
• Meyveler: Taze, porsiyon kontrollü meyveler; şekerli konserve ve reçellerden kaçınılmalıdır.
• Proteinler: Bitkisel protein kaynakları (mercimek, fasulye) ve ızgara beyaz etler uygundur.
• Yağlar: Trans yağlardan uzak durulmalı; zeytinyağı gibi sağlıklı yağlar kullanılmalıdır.
• İçecekler: Şekerli içeceklerden kaçınılmalı; su, şekersiz bitki çayları ve taze sıkılmış meyve suları tercih edilmelidir.

Şeker Hastalığına Karşı Koruyucu Önlemler

• Sağlıklı vücut ağırlığını korumak
• Haftada en az 150 dakika fiziksel aktivite yapmak
• Sağlıklı beslenme alışkanlıkları edinmek
• Sigara ve alkol tüketiminden kaçınmak
• Risk grubundaysanız düzenli kan şekeri kontrolü yaptırmak

Sıkça Sorulan Sorular

Kan Şekeri Değeri Kaç Olmalı?

Açlık kan şekeri 70-100 mg/dl aralığında olmalıdır. 126 mg/dl ve üzeri değerler diyabeti gösterebilir.

Şeker Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Aşırı susuzluk, sık idrara çıkma, halsizlik, bulanık görme, ani kilo kaybı ve yara iyileşmesinde gecikme başlıca belirtilerdir.

Obezite ile Diyabet Arasındaki İlişki Nedir?

Aşırı kilo, insülin direncine yol açar. Bu da Tip 2 diyabetin gelişiminde önemli rol oynar.

Diyabet İlaçsız Tedavi Edilebilir mi?

Erken tanı konulan ve yaşam tarzı değişikliklerine uyum sağlayan bireylerde, diyabet bazı durumlarda ilaçsız kontrol edilebilir. Ancak bu her zaman mümkün değildir.

Şeker Hastalığı Genetik midir?

Ailede diyabet öyküsü olan kişilerde risk artar. Ancak genetik yatkınlık tek başına hastalığın oluşmasını garanti etmez.

Prof. Dr. Mahmut Muzaffer İlhan olarak, endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları alanındaki uzmanlığımızla diyabetin tanı, tedavi ve takibinde bilimsel ve bireyselleştirilmiş yaklaşımlar sunmaktayız. Sağlıklı bir yaşam için erken tanı, bilinçli takip ve sürdürülebilir yaşam tarzı değişiklikleri önceliğimizdir.