oyun Ağrısıyla Başlayan Sancılı Bir Süreç
Subakut tiroidit, tiroid bezinde ani başlayan ağrılı iltihaplanma süreci ile karakterize, genellikle geçici fakat dikkatle takip edilmesi gereken bir tiroid hastalığıdır. “Granülomatöz tiroidit” veya “De Quervain tiroiditi” olarak da bilinir. Genellikle viral bir üst solunum yolu enfeksiyonunu takip eden haftalarda ortaya çıkar. Boyun ağrısı, yüksek ateş ve halsizlik ile kendini gösterir. Ancak bu tablo sıklıkla yanlışlıkla farenjit ya da bademcik iltihabı gibi üst solunum yolu enfeksiyonlarıyla karıştırılır. Bu nedenle hastalar gereksiz yere antibiyotik kullanabilir, ancak şikayetlerinde bir iyileşme gözlenmez.
Subakut tiroidit, tiroid beziyle doğrudan ilgili, mikrobik olmayan bir inflamasyon türüdür. En önemli özelliklerinden biri, boynun ön bölgesinde başlayan ağrının çene ve kulaklara doğru yayılmasıdır. Tanısı, hekim farkındalığı, klinik hikaye, laboratuvar bulguları ve görüntüleme yöntemleri ile konur. Bu yazıda subakut tiroiditin tüm yönlerini, klinik belirtilerinden tedavi protokollerine kadar detaylı şekilde ele alacağız.
Subakut Tiroidit Nedir?
Subakut tiroidit, mikrobik olmayan fakat iltihaplı bir süreçtir. Tiroid bezinde hücresel düzeyde bir hasar meydana gelir. Bu hasar, bezin içindeki depolanmış hormonların kana geçmesine neden olur. Bu süreç, tiroid hormonlarının geçici olarak aşırı yükselmesine (tirotoksikoz) neden olur. Subakut tiroidit, bazı hastalarda tamamen düzelebilir. Ancak bazı hastalarda süreç uzayabilir veya kalıcı hipotiroidi (tiroid yetersizliği) gelişebilir.
Bu hastalık mevsimsel özellik gösterir ve genellikle sonbahar-kış dönemlerinde daha fazla görülür. Aynı dönemde birden fazla vaka ile karşılaşılması mümkündür. Ancak bulaşıcı bir hastalık değildir.
Kimlerde Görülür?
- 30-50 yaş aralığında sık görülür.
- Kadınlarda erkeklere oranla yaklaşık 4 kat daha fazla izlenir.
- Genetik yatkınlığı olan kişilerde daha sık gelişebilir.
- Son zamanlarda viral enfeksiyon geçiren bireylerde risk daha yüksektir.
- COVID-19 pandemisi süresince subakut tiroidit olgularında dikkat çekici bir artış yaşanmıştır.
Subakut Tiroidit Belirtileri
Subakut tiroidit hastalarının büyük bölümü aşağıdaki şikayetlerle başvurur:
- Boynun ön kısmında hassasiyet ve ağrı
- Ağrının çene ve kulaklara yayılması
- Ateş yüksekliği
- Halsizlik ve tükenmişlik hissi
- Terleme, çarpıntı
- İştah artışı, kilo kaybı
- Titreme, ishal
- Kas ve eklem ağrıları
- Ruhsal gerginlik ve huzursuzluk
- Ses kısıklığı
- Yutma zorluğu
İleri evrelerde ise tiroid hormon seviyeleri düşebilir ve hipotiroidi belirtileri ortaya çıkabilir:
- Ciltte kuruluk
- Kabızlık
- Yorgunluk
- Saç dökülmesi
- Kilo alma
- Depresif ruh hali
Subakut Tiroidit Neden Olur?
Subakut tiroidit oluşumunda en yaygın neden bağışıklık sisteminin viral enfeksiyonlara yanıtı olarak tiroid bezine zarar vermesidir. Etken mikroorganizma doğrudan tiroid bezini hedef almaz, ancak bağışıklık sisteminin aşırı tepkisi tiroid dokusunu etkiler. Bu nedenle “viral enfeksiyon sonrası immün yanıt” temel mekanizma olarak kabul edilir.
Başlıca nedenler:
- Geçirilmiş viral üst solunum yolu enfeksiyonları
- Mevsimsel grip, parainfluenza, adenovirüs gibi virüsler
- COVID-19 enfeksiyonu sonrası gelişen bağışıklık tepkisi
- Genetik yatkınlık
- Bağışıklık sisteminin aşırı duyarlılığı
Subakut Tiroidit Tanısı Nasıl Konur?
Tanıda en önemli unsur hekim şüphesidir. Çünkü hastalar genellikle farenjit, bademcik iltihabı veya diş kaynaklı ağrı zannedilerek yanlış yönlendirilir.
Tanı yöntemleri şunlardır:
Laboratuvar Testleri:
- TSH düşük, serbest T3 ve T4 yüksek (tirotoksikoz evresinde)
- Sedimantasyon ve CRP düzeyi belirgin şekilde artmıştır
- Tiroid antikor testleri
- Diğer hipertiroidi sebeplerinden ayırt edilmesi için kan testleri
Tiroid Ultrasonografisi:
- Heterojen, hipoekoik alanlar
- Tiroidde hassasiyet ve büyüme
Tiroid Sintigrafisi:
- Tiroid hücreleri hasar gördüğü için radyoaktif iyot tutulumu çok düşüktür
- Graves hastalığından ayırt edilmesini sağlar
Fizik Muayene:
- Tiroid bezine bastırıldığında hassasiyet ve ağrı
Subakut Tiroidit Nasıl Seyreder?
Hastalığın seyri genellikle üç evreden oluşur:
Tirotoksikoz Dönemi (1-3 ay):
- Tiroid hormonlarının kanda aşırı artması
- Terleme, çarpıntı, ishal, huzursuzluk
- Ateş, kas-eklem ağrıları, tükenmişlik
Ötiroid Dönemi (Geçici normalleşme):
- Hormon seviyeleri geçici olarak normale döner
Hipotiroidi Dönemi (1-3 ay):
- Tiroid bezinin yetersiz hormon üretimi
- Yorgunluk, kabızlık, kilo alma, depresyon
Bazı hastalarda hipotiroidi kalıcı olabilir. Özellikle anti-TPO antikoru pozitif olan, yani Hashimoto hastalığına eğilimli kişilerde bu risk daha fazladır.
Subakut Tiroidit Tedavisi
Subakut tiroidit tedavisinde amaç, belirtileri kontrol altına almak ve sürecin doğal iyileşmesini desteklemektir.
1. İstirahat ve Yaşam Tarzı Düzenlemeleri
- Fiziksel efor kısıtlanmalı
- Boyun bölgesine sık sık dokunmaktan kaçınılmalı
2. Ağrı ve Ateş Tedavisi
- Non-steroid anti-inflamatuar ilaçlar (NSAID’ler) ile başlanır
- Yanıt alınamazsa kortikosteroid tedavisi uygulanır
3. Tirotoksikoz Belirtileri İçin
- Beta blokerler (örneğin propranolol) ile çarpıntı, sinirlilik ve titreme kontrol altına alınır
- Tionamid grubu (antitiroid) ilaçlar etkisizdir ve genelde kullanılmaz.
4. Hipotiroidi Dönemi Yönetimi
- Eğer bu dönem şiddetli değilse ilaç verilmeden takip edilebilir.
- Şiddetliyse veya takipte düzelme izlenmezse tiroid hormon tedavisi başlanabilir.
5. Takip Süreci
- Hormon düzeyleri 3-4 haftada bir kontrol edilmelidir
- Kortizon tedavisi verilmişse yavaş ve kontrollü bırakılmalıdır
- Tekrarlayan vakalarda uzun süreli takip gerekir
Subakut Tiroidit ve Kalıcı Hasar Riski
Subakut tiroidit genellikle tamamen iyileşebilir. Ancak %15-20 vakada kalıcı hipotiroidi gelişebilir. Bu durum daha çok:
- Tiroid antikorları pozitif olanlarda
- Tiroid bezi ultrasonografisinde belirgin harabiyet bulguları olanlarda
- Önceden Hashimoto tiroiditi bulunan kişilerde görülür
Subakut Tiroidit Hakkında Sık Sorulan Sorular (SSS)
Subakut tiroidit bulaşıcı mıdır? Hayır. Enfeksiyon sonrası bağışıklık sistemi reaksiyonu ile oluşur ama kişiden kişiye bulaşmaz.
Kaç günde iyileşir? Genellikle 3-6 ay içinde tamamen iyileşir.
Subakut tiroidit tekrarlar mı? Bazen alevlenmeler görülebilir. Nadiren tekrarlar ama kronik bir süreç değildir.
Subakut tiroidit tiroid kanserine yol açar mı? Hayır. Ancak tiroid nodülleri gelişmişse, kontrol altında tutulmalıdır.
Subakut tiroidit ile Hashimoto hastalığı aynı mı? Hayır. Hashimoto kronik, ağrısız ve kalıcı hipotiroidiye neden olurken, subakut tiroidit genelde geçici ve ağrılıdır.
Sonuç
Subakut tiroidit, özellikle boyun ön bölgesinde ağrı ve tiroidle ilişkili sistemik belirtilerle seyreden, genellikle viral enfeksiyon sonrası gelişen, geçici ama dikkatli takip gerektiren bir hastalıktır. Doğru tanı ve uygun destek tedavisiyle büyük çoğunlukla tamamen iyileşir. Ancak bazı hastalarda kalıcı hipotiroidi gelişebileceğinden, düzenli takip ve bilinçli yaklaşım çok önemlidir.
Prof. Dr. Mahmut Muzaffer İlhan – Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı olarak, subakut tiroidit ve tüm tiroid hastalıklarında size özel tanı ve tedavi süreci sunmaktayız. Sağlığınız için zamanında teşhis ve takip büyük önem taşır.
